She - Elvis Costello

She
May be the beauty or the beast
May be the famine or the feast
May turn each day into a heaven or a hell
She may be the mirror of my dreams
The smile reflected in a stream
She may not be what she may seem
Inside her shell 

विष्णुमयी!

आमच्याच मागच्या नाक्यावर खूप मोठी देवी बसते.! तिची मुर्ती इतकी इतकी सुंदर असते ना... इंटरनेटवर पसरतात लगेच तिचे फोटो..तिचं ते देखणं रुप डोळ्यांत बसतं... स्पीकरच्या भिंती बाजुला उभ्या असल्या तरी तिच्यासमोर उभं राहिल्यावर शांत होतं सगळं... सगळं व्यापुन टाकते ती..विष्णुमयी!

 अलिबागला कालीमॉं बसवायचे तिथले काही लोक.. तिचे ते अनेक हात, काजळानी भरलेले डोळे.. एका हातात असणारं मुंडकं, गळ्यातली माळ, लाल जीभ... तिचं ते रुपही विसरणं शक्य नाहीये.. भीती वाटते मला तेव्हा तिची! आजुबाजुला सगळं शांत असुनही मनाची चलबिचल चालुच राहते तिच्यासमोर... विष्णुमयी कसं म्हणावं हिला?
.................

 क्षुधा
तिचे हात पटापटा फिरत असतात पोलपाटावर.. तव्यावरची पोळी तशीच हाताने उचलते.. हातावर आलेल्या वाफेची कौतुकं करत बसायला वेळ नसतो तिला..१००-१५०-२००-२५०... तिची मुलगी मोजत असते पोळ्या.. गरम पोळीवर तुप सोडुन साखर भुरभुरवुन खायची आवड होती दोघींना लहानपणी.. पण आता पोळ्या बघुनही कंटाळा येईल इतक्या पोळ्या सकाळ-संध्याकाळ करायच्या असतात...एखाद्या दिवशी एखादा मुलगा महिन्याभराचे पैसे देताना म्हणतो.. "काकू, तुमच्या पोळ्या एकदम माझ्या आईसारख्या असतात..".. स्वतःचं पोट भरण्यासाठी अजुन किती लोकांची पोटं भरते ती!

ती, तिच्या फिगरकडे बघुन कोणत्याही मुलीला हेवा वाटावा इतका सुंदर बांधा... दिवसभर ऑफिसमधे इथुन-तिथुन फिरताना कित्येकजण मागे वळुन बघत असतील तिच्याकडे... पण आजवर कोणीही तिला खाताना पाहिलंच नाहीये! मधेच ती ऑफिसला येईनाशी होते.. काय झालं आहे कोणालाच कळत नाही.. मग कोणीतरी बातमी देतं.. आजारी पडल्ये ती.. कारण Bulimia Nervosa... भुकेचं अजुन एक रुप!
.....................

लक्ष्मी
"बेटी घर की लक्ष्मी होती है" हे ऐकत ती लहानाची मोठी झाली होती माहेरी..

"आपकी बेटी अब हमारे घरकी गृहलक्ष्मी है" असं ऐकत ती सासरी जगली.. लग्नात माहेरची लक्ष्मी घेउन आली होती ना सासरी!
.................

 क्षांति
"आपल्या पहिल्या डेटची अ‍ॅनिव्हर्सरी विसरायची म्हणजे काय?" म्हणत लटक्या रागाने बघते ती त्याच्याकडे... ती मग खिसा कापते त्याचा.. शॉपिंग, फिल्म, हॉटेलमधे जेवण.. एवढं सगळं वसुल करुन मग रात्री झोपताना हसुन बघते त्याच्याकडे.. माफ करते त्याला!

सकाळी तिची कामवाली येते... "पिउन आला होता तो.. मग काय घातले पाठीत दोन रट्टे.. रात्रभर कुडकुडत होता दाराबाहेर".. क्षमाच ही पण!
...................

 शक्ती
सकाळच्या ८:३२ फास्टच्या गर्दीत एक शाळेतली मुलगी ट्रेनमधे चढता चढता अडकते.. ट्रेन सुरु झालेली असते... आत शिरायलाही  जागा नाही आणि मुलगी अर्धवट लोंबकळते आहे दारात.. दारातच उभी असणारी ती, त्या मुलीचा हात गच्च धरते.. स्वतः फ़ुटरेस्टवर उभी असलेली ती सगळं बळ लावुन त्या मुलीला वर खेचते..पुढच्या स्टेशनपर्यन्त स्वतःचा श्वास रोखुन थरथरत्या हाताने मुलीला धरुन ठेवते...पुढच्या स्टेशनवर उभं राहायला व्यवस्थित जागा करुन देते त्या मुलीला.. आणि मग तिचा बांध फुटतो.."काय घाई होती का गं? पडुन मेली असतीस तर?"

संध्याकाळची ७:४८ ची परत येणारी ट्रेन.. मरणाची गर्दी.. दादरला ती पदर खोचुन उभी असते.. ट्रेन थांबायच्या आधीच त्यात घुसायच्या तयारीने.. आपण नाही शिरलो तर बाजुची बाई शिरेल.. दिवसभराचा थकवा गिळुन.. पर्स छातीशी कवटाळुन ती उभी असते.. ट्रेन आल्या आल्या तिला काहीही कळत नसतं... ती हात-पाय मारत ट्रेनमधे सुर मारते.. मागच्या बाईला कोपर लागल्याचं तिला सोयर-सुतक नसतं.. वा-याच्या बाजुची फोर्थ सीट मिळवल्याचा अभिमान चेह-यावर.. शक्तीच की ही पण!
..............................

चेतना
चेहरा रक्ताने भरला होता माझा. ती बाहेर पडत होती, मला बघुन पळतच माझ्याकडे आली.. तिनं मला धरलं आणि हॉस्पिटलच्या आत घेउन गेली. दिवसभराची दमुन रात्री ९:३०ला घरी निघालेली ती डॉक्टर माझ्यासाठी परत आत आली.. मला सांभाळत, रक्त पुसत, माझ्यावर ऑपरेशन केलं तिनं... हरपलेली शुद्ध परत आल्यावर तिचा मास्क घातलेला चेहरा पाहिला फक्त मी!चेतना देणारी...

त्यादिवशी ऑपरेशन थिएटरमधे आत नेलं तेव्हा असह्य वेदना होत्या... तेव्हा अजुन एक मुलगी आली मास्क घालुन.. "अगदी थोडं दुखेल हां" म्हणत तिने मुळीच न दुखावता एक सुई टोचली... "anesthesia देउन झालाय डॉक्टर" म्हणत ती मला दिसेनाशी झाली... योग्यवेळी चेतना काढुन घेणारी ती!
........................

छाया
ऑडिशनला जात असताना तिने "pollution" मुळे  "complexion" बिघडु नये म्हणुन काच वर केली गाडीची.. आणि तिच्या "Imported makeup kit"च्या "mirror"मधे स्वतःचं "reflection" बघत होती...

त्याच गाडीच्या काचेवर भर उन्हात सिग्नलवर गाडी थांबल्यावर तिथल्या खेळणी विकणा-या मुलीनी स्वतःला पाहुन घेतलं..
.......................

बुद्धी
ती एकदम हुश्शार बाई.. गोल्ड मेडालिस्ट मुंबई युनिव्हर्सिटीची, पुढच्या शिक्षणासाठी अमेरिकेत गेली..अमेरिकेतुन डॉक्टरेट मिळवुन भारतात आली. एका मोठ्या मार्केटिंग कंपनीत खूप मोठ्या पदावर १० वर्ष काम करत होती. खूप मान मिळाला तिला... एक दिवस सोडलं तिनी सगळं आणि हा आश्रम चालवायला लागली... "ख-या अर्थाने आत्ता कुठे बुद्धिचा उपयोग करायला लागल्ये गं मी" असं म्हणत गोडसं हसते ती... बुद्धीचं रुप आहे ती एक!

तिच्याशी बोलत असताना एक आश्रमातली मुलगी पळत पळत येउन तिला बिलगते. तोंडातुन गळणारी लाळ पदरालाच पुसते तिच्या... "ताई.. ताई.. पाहुणे.. चॉकलेट?" असं काहीतरी बोलत माझ्याकडे बोट दाखवत हसते ती.. "अशी मंदबुद्धी मुलगी कोण सांभाळणार?" म्हणत काही वर्षांपुर्वी तिच्या घरच्यांनी तिला इथे आणुन सोडलं... १९ वर्षांच्या तिच्या शरीरात अजुनही ६ वर्षाच्या मुलीची बुद्धी आहे.. तीसुद्धा बुद्धीचंच एक रुप!
...........................

मातृ
"मेरको नही पता मेरी मॉ कौन है... वहा तलावपाळीके साईडमें मेरको फेक कर भाग गयी ****" ती तिच्या स्वतःच्या हॉटेल वजा खानावळीतल्या काऊंटरवर बसुन बोलते...

मागच्या फ्रेममधे Mother Mary  तिच्याकडे बघत हसत तिला आशिर्वाद देत असते.
...........................

निद्रा 
आई ओरडत्ये मला आत्ता "झोप आता" म्हणुन... लहान असताना तिच्या मांडीवर धबाबा थोपटायची मला... थंडी असताना तिच्या पांघरुणात घ्यायची मला, माझी झोप न मोडता... अनेकदा गायची मला झोपवताना.. "नन्ही कली सोने चली...हवा धीरे आना.. नींद भरे पंख लिये, झूला झूला जाना".. अजुनही झोप येत नसताना तिचा आवाज आठवला की झोप येते..

ती ओरडते पहाटे पहाटे "ताई उठ आता"... मग खोलीतली टुयब लागते फरफडत.. उघडलेले डोळे परत गच्च मिटतात.. तिने रात्रभर जागुन केलेली तिची आर्किटेक्चरची assignment  दाखवते मग ती! तिचं काम झालं असतं अर्ध्या तासाभरापुर्वीच, पण मग माझ्या उठण्याच्या वेळेपर्यंत थांबते, मला उठवुन मग उरलेल्या अर्ध्या तासासाठी झोपते ती!
...........................

जाति
तिचं नाव कॉलनीतल्या मुलांनी लायला ठेवलं होतं.. गावठी कुत्री होती... आमच्या वॉचमन काकांना तिची खूप सोबत असायची.. २-३दा चोरांना पळवुन लावलं होतं तिने.. पण कॉलनीतल्या कोणी मुलांनी तिला त्रास दिला तरी त्यांना कधी त्रास द्यायची नाही.. कळायचं तिला माणसासारखं

ती पण अशीच रात्र रात्र बाहेर असायची.. कॉलनीतले काही जण म्हणायचे की कॉलसेंटरमधे काम करते.. उरलेले सगळे तिला.. बिच म्हणायचे!
............................

इन्द्रियाणामधिष्ठात्री   भुतानां   चाखिलेषु   या   ।
भूतेषु   सततं   तस्यै   व्याप्तिदेव्यै   नमो   नमः   ॥

चितिरूपेण   या   कृत्स्नमेतद्व्याप्य   स्थिता   जगत्   ।
नमस्तस्यै   नमस्तस्यै   नमस्तस्यै   नमो   नमः   ॥